Therrya pini

Therrya pini

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	patyczniaki
Rząd	łuszczeńcowce
Rodzina	łuszczeńcowate
Rodzaj	Therrya
Gatunek	Therrya pini
Nazwa systematyczna
Therrya pini Fl. gén. env. Paris (Paris) 1: 435 (1826) (Alb. & Schwein.) Höhn.

Therrya pini (Alb. & Schwein.) Höhn. – gatunek grzybów z rodziny łuszczeńcowatych (Rhytismataceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lophodermium, Rhytismataceae, Rhytismatales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.

Po raz pierwszy opisali go w 1805 r. Johannes Baptista von Albertini i Lewis David von Schweinitz, nadając mu nazwę Xyloma pini. Obecną nazwę nadał mu Franz Xaver Rudolf von Höhnel w 1826 r. Niektóre inne synonimy:

• Coccomyces pini (Alb. & Schwein.) P. Karst. 1871
• Coccophacidium pini (Alb. & Schwein.) Rehm 1888
• Durandiella helvetica Gremmen 1955.

Morfologia i rozwój

Tworzy kolonie złożone z występujących pojedynczo, rozproszonych lub tworzących skupiska owocników. Owocniki w widoku z góry są okrągłe, eliptyczne lub nieregularne, początkowo zamknięte i całkowicie pokryte cienką warstwą naskórka gałązek, który stopniowo się złuszcza, odsłaniając błyszczącą czarną warstwę grzybni stopniowo podnoszącej powierzchnię gałązki. Później owocnik otwiera się 3–6 promienistymi pęknięciami w warstwie wierzchniej, które następnie w wilgotnych warunkach zaginają się, odsłaniając tarczkę owocnika o barwie od ciemnobrązowej do prawie czarnej i czarny kontur w kształcie gwiazdy o średnicy 0,8–1,5 mm. Ściana owocników o grubości 30–60 µm, zbudowana jest z mniej lub bardziej kulistych komórek o średnicy 5–7 µm. z pigmentowanymi ścianami tworzącymi teksturę globulosa lub angularis. Dolna część ściany o grubości 15–40 μm, zbudowana jest z podobnych komórek. Subhymenium tworzy cienką, ledwie odróżniającą się warstwę. Worki dojrzewające sekwencyjnie, maczugowate, z płaskim wierzchołkiem, 90–135 × 12–16,5 μm, równomiernie cienkościenne, z widoczną tylko jedną warstwą ścianki, nie niebieszczejące pod wpływem jodu, otwierające się dużym otworem wierzchołkowym, 8 zarodnikowe. Askospory, zwykle ułożone spiralnie, ale czasami leżące równolegle do długiej osi worka, bezbarwne, cienkościenne, gładkie, prawie nitkowate, ale szersze i zwężające się ostro na górnym końcu i stopniowo zwężające się na dolnym końcu, zakrzywione, kręte, początkowo bezprzegrodowe, w miarę dojrzewania przechodzące w 3- przegrodowe, czasem 7-przegrodowe, lekko zwężone przy przegrodach, 50–80 × 2,5–4,5 μm, niepokryte błoną śluzową. Parafizy bezbarwne, bezprzegrodowe lub z przegrodami, cienkościenne, gładkie, nitkowate, ale nabrzmiałe na wierzchołku, nieco dłuższe niż worki, otoczone błoną śluzową, często poczerniałą na wierzchołku, tworzącą galaretowaty nabłonek nad workiem.

Rozprzestrzenia się przez askospory unoszące się w powietrzu w wilgotnych warunkach. W północno-zachodniej Europie otwarte owocniki zawierające askospory zaobserwowano w sierpniu.

Występowanie

Znane jest występowanie Therrya pini w Ameryce Północnej, Europie, Azji i na Borneo. W Polsce M.A. Chmiel w 2006 r. przytoczyła 7 stanowisk, w późniejszych latach podano następne.

Grzyb nadrzewny, saprotrof, występujący na gałązkach sosny. Występuje na opadłych gałęziach, ale czasami także na martwych, jeszcze znajdujących się na drzewie gałęziach i gałązkach, które zwykle nie mają liści, są łamliwe i mają charakterystyczny jaśniejszy, czerwonawobrązowy kolor. Na opanowanych przez niego gałązkach zwykle nie rosną porosty ani inne grzyby i na ogół nie zostały jeszcze zaatakowane przez owady niszczące drewno.