Therrya pini

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Therrya pini
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

patyczniaki

Rząd

łuszczeńcowce

Rodzina

łuszczeńcowate

Rodzaj

Therrya

Gatunek

Therrya pini

Nazwa systematyczna
Therrya pini Fl. gén. env. Paris (Paris) 1: 435 (1826)
(Alb. & Schwein.) Höhn.

Therrya pini (Alb. & Schwein.) Höhn. – gatunek grzybów z rodziny łuszczeńcowatych (Rhytismataceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lophodermium, Rhytismataceae, Rhytismatales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisali go w 1805 r. Johannes Baptista von Albertini i Lewis David von Schweinitz, nadając mu nazwę Xyloma pini. Obecną nazwę nadał mu Franz Xaver Rudolf von Höhnel w 1826 r.[1] Niektóre inne synonimy:

  • Coccomyces pini (Alb. & Schwein.) P. Karst. 1871
  • Coccophacidium pini (Alb. & Schwein.) Rehm 1888
  • Durandiella helvetica Gremmen 1955[2].

Morfologia i rozwój[edytuj | edytuj kod]

Tworzy kolonie złożone z występujących pojedynczo, rozproszonych lub tworzących skupiska owocników. Owocniki w widoku z góry są okrągłe, eliptyczne lub nieregularne, początkowo zamknięte i całkowicie pokryte cienką warstwą naskórka gałązek, który stopniowo się złuszcza, odsłaniając błyszczącą czarną warstwę grzybni stopniowo podnoszącej powierzchnię gałązki. Później owocnik otwiera się 3–6 promienistymi pęknięciami w warstwie wierzchniej, które następnie w wilgotnych warunkach zaginają się, odsłaniając tarczkę owocnika o barwie od ciemnobrązowej do prawie czarnej i czarny kontur w kształcie gwiazdy o średnicy 0,8–1,5 mm. Ściana owocników o grubości 30–60 µm, zbudowana jest z mniej lub bardziej kulistych komórek o średnicy 5–7 µm. z pigmentowanymi ścianami tworzącymi teksturę globulosa lub angularis. Dolna część ściany o grubości 15–40 μm, zbudowana jest z podobnych komórek. Subhymenium tworzy cienką, ledwie odróżniającą się warstwę. Worki dojrzewające sekwencyjnie, maczugowate, z płaskim wierzchołkiem, 90–135 × 12–16,5 μm, równomiernie cienkościenne, z widoczną tylko jedną warstwą ścianki, nie niebieszczejące pod wpływem jodu, otwierające się dużym otworem wierzchołkowym, 8 zarodnikowe. Askospory, zwykle ułożone spiralnie, ale czasami leżące równolegle do długiej osi worka, bezbarwne, cienkościenne, gładkie, prawie nitkowate, ale szersze i zwężające się ostro na górnym końcu i stopniowo zwężające się na dolnym końcu, zakrzywione, kręte, początkowo bezprzegrodowe, w miarę dojrzewania przechodzące w 3- przegrodowe, czasem 7-przegrodowe, lekko zwężone przy przegrodach, 50–80 × 2,5–4,5 μm, niepokryte błoną śluzową. Parafizy bezbarwne, bezprzegrodowe lub z przegrodami, cienkościenne, gładkie, nitkowate, ale nabrzmiałe na wierzchołku, nieco dłuższe niż worki, otoczone błoną śluzową, często poczerniałą na wierzchołku, tworzącą galaretowaty nabłonek nad workiem[3].

Rozprzestrzenia się przez askospory unoszące się w powietrzu w wilgotnych warunkach. W północno-zachodniej Europie otwarte owocniki zawierające askospory zaobserwowano w sierpniu[3].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Znane jest występowanie Therrya pini w Ameryce Północnej, Europie, Azji i na Borneo[4]. W Polsce M.A. Chmiel w 2006 r. przytoczyła 7 stanowisk[5], w późniejszych latach podano następne[6].

Grzyb nadrzewny, saprotrof, występujący na gałązkach sosny[5]. Występuje na opadłych gałęziach, ale czasami także na martwych, jeszcze znajdujących się na drzewie gałęziach i gałązkach, które zwykle nie mają liści, są łamliwe i mają charakterystyczny jaśniejszy, czerwonawobrązowy kolor. Na opanowanych przez niego gałązkach zwykle nie rosną porosty ani inne grzyby i na ogół nie zostały jeszcze zaatakowane przez owady niszczące drewno[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-05-20] (ang.).
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2024-05-20] (ang.).
  3. a b c D.W. Minter, Therrya pini, „IMI Descriptions of Fungi and Bacteria”, 1298 (130), 1996, s. 1–3 [dostęp 2024-05-20] (ang.).
  4. Występowanie Therrya pini na świecie (mapa) [online], DiscoverLife Maps [dostęp 2024-05-20] (ang.).
  5. a b Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, s. 121, ISBN 978-83-89648-46-4.
  6. Taksony z referencjami w bibliografii grzybowej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-05-20] (pol.).